مقدمه: کشت نوپای خرما در جنوب شرق ایران، جهشی به سوی خودکفایی
کشت نوپای خرما در جنوب شرق ایران، به‌ویژه در استان‌های سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی، یکی از پروژه‌های کلیدی وزارت جهاد کشاورزی است. با وجود چالش‌هایی مانند کم‌آبی و خاک شور، این مناطق با استفاده از فناوری‌های نوین و ارقام مقاوم، در حال تبدیل شدن به قطب جدید تولید خرما هستند. بر اساس گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، ایران تا سال ۱۴۰۵ می‌تواند ۲۰۰۰ هکتار از زمین‌های جنوب شرق را به کشت خرما اختصاص دهد.
ارقام نوپای خرما در جنوب شرق ایران: از کبکاب تا مرداسنگ
۱. خرما کبکاب: میهمانی از هرمزگان به سیستان
اگرچه خاستگاه اصلی خرما کبکاب جزیره قشم در استان هرمزگان است، اما این رقم از سال ۱۴۰۰ به صورت آزمایشی در زابل و زاهدان کشت شده است. زیرا مقاومت نسبی آن به دمای بالا (تا ۵۰ درجه سانتیگراد) و بازارپسندی در کشورهایی مانند پاکستان، آن را به گزینه‌ای ایده‌آل تبدیل کرده است. با این حال، عملکرد این رقم در سیستان ۲ تن در هکتار است که ۵۰٪ کمتر از میانگین ملی است.
۲. خرما مرداسنگ: امید سیستان در خاک شور
خرما مرداسنگ، یکی از ارقام مقاوم به شوری خاک است که در نیک‌شهر کشت می‌شود. زیرا این رقم می‌تواند در خاکی با شوری ۱۲ dS/m نیز رشد کند. با این وجود، نبود واحدهای فرآوری مدرن، چالشی برای توسعه آن است.
۳. خرما هلیله‌ای: همسو با طبیعت کم‌آب
خرما هلیله‌ای با نیاز آبی ۱۰۰۰۰ مترمکعب در هکتار، گزینه‌ای مناسب برای مناطق خشک چابهار است. بنابراین، کشاورزان می‌توانند با کاهش هزینه‌های آبیاری، سودآوری خود را افزایش دهند.
۴. خرما ربی: میهمان جدید سیستان
اگرچه خاستگاه اصلی این خرما استان هرمزگان است اما این نوع خرما از سال ۱۴۰۱ به صورت کشت آزمایشی در شهرهای زابل،زاهدان و ایرانشهر کشت شده‌است. و اما چالشها:
- چالشها:
- نیاز آبی بالا (۱۸۰۰۰ مترمکعب در هکتار).
- مقاومت کم به بادهای ۱۲۰ روزه سیستان.
- برنامه‌های توسعه:
- افزایش سطح زیر کشت به ۲۰۰ هکتار تا ۱۴۰۵.
- آموزش کشاورزان در هرس اصولی
چالش‌های کشت خرما در جنوب شرق ایران: آب، خاک و فناوری
۱. بحران آب: جنگ هر قطره
کشت نوپای خرما در جنوب شرق ایران با مشکل کمبود منابع آبی روبه‌روست. برای مثال، ۸۰٪ نخلستان‌ها از چاه‌های غیرمجاز استفاده می‌کنند. اما راهکارهایی مانند نصب سیستم‌های آبیاری هوشمند می‌تواند مصرف آب را تا ۳۰٪ کاهش دهد.
۲. خاک شور: مانعی برای رشد
خاک شور جنوب شرق، جذب مواد مغذی را ۴۰٪ کاهش می‌دهد. با این حال، استفاده از کودهای زیستی نمک‌دوست و کشت گیاهان پوششی مانند سورگوم، راهکاری امیدوارکننده است.
۳. نبود زنجیره ارزش: از مزرعه تا بازار
کشت نوپای خرما در جنوب شرق ایران با مشکل فقدان واحدهای بسته‌بندی مدرن مواجه است. بنابراین، راه‌اندازی پلتفرم دیجیتال فروش مستقیم می‌تواند وابستگی به دلالان را کاهش دهد.
راهکارهای عملی برای توسعه کشت خرما در جنوب شرق ایران
۱. استفاده از فناوری‌های نوین آبیاری
کشت نوپای خرما در جنوب شرق ایران نیازمند سیستم‌هایی مانند آبیاری قطره‌ای زیرسطحی است. زیرا این روش نه‌تنها مصرف آب را کاهش می‌دهد، بلکه از تبخیر آن در هوای گرم نیز جلوگیری می‌کند.
۲. آموزش کشاورزان محلی
آموزش روش‌های هرس اصولی و مبارزه بیولوژیک با آفات به کشاورزان ضروری است. برای مثال، در منطقه دلگان، استفاده از سنسورهای رطوبت‌سنج ۲۵٪ مصرف آب را کاهش داده است.
۳. توسعه زیرساخت‌های فرآوری
احداث سردخانه‌های صنعتی و واحدهای تولید شیره خرما می‌تواند ارزش افزوده محصولات را افزایش دهد. بنابراین، سرمایه‌گذاری در این بخش یک ضرورت است.
نتیجه‌گیری: آینده کشت نوپای خرما در جنوب شرق ایران
کشت نوپای خرما در جنوب شرق ایران، اگرچه با چالش‌های جدی روبه‌روست، اما پتانسیل تبدیل شدن به موتور محرکه اقتصاد منطقه را دارد. زیرا این مناطق با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و همکاری سه‌جانبه دولت، پژوهشگران و کشاورزان، می‌توانند به قطب صادرات خرما در منطقه تبدیل شوند.
برای خرید خرماهای جنوب ایران و استعلام قیمت با ما در تماس باشید.🌴
ما را در اینستاگرام دنبال کنید.🌴
